ÇOCUKLARDA YÜKSEK ATEŞ

ÇOCUKLARDA YÜKSEK ATEŞ

Güncelleme: 25.05.2020 - Editör

Acıbadem Eskişehir Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Halil KÖSE çocuklarda aileyi paniğe sokup telaşlandıran ve çok sık görülen ateş yükselmesine ait önemli açıklamalarda bulundu. 

Ateş ailelerin ve hekimlerin çok sık karşılaştığı bir şikayettir. Ailelerde ateş fobisi, ateş korkusu tariflenmiş olup aileler ateşli çocuğun ateşli havale geçireceği, kalıcı beyin hasarı oluşup özürlü olacağı ve ölümle karşılayacağı korkularına sahiptirler.

 

Ateş nedir, nasıl tarif edelim?

Vücut ısısının normalin üzerine çıkma ateş olarak tanımlanır. Yani vücut ısısını koltuk altı ölçümle 37,2 °C üstü, kulaktan ölçümle 37,8 °C üstü ve rektaldan (anüsten) ölçümle 38 °C üstü olarak tanımlanır. 

Ateş hastalık değil, hastalık belirtisidir. Ateş düşünce hastalık iyileşmiş sayılmaz. Vücudun mikroorganizmalara karşı kendini savunması için beyinde ayar noktasında ateşin yükseltilmesi emri gelmektedir. Vücudumuz titreyerek ve bazı maddeler salgılayarak ateşi yükseltmektedir. Mikroplarla hem savaşma ortamını oluşturur, hem de mikropların üremesini engeller. Yani ateş lehimize olan bir şeydir ve faydalıdır. Bize hastalık hakkında bilgi verir, uyarır. Önlem almamızı sağlar. 

Ayrıca ateşin yüksekliği hastalığın kötü ve ağır olduğu anlamına gelmediği gibi, ateşin düşük derecelerde seyretmesi daha selim hastalık olduğu anlamına gelmez. Yani ateş ile ateşi yapan hastalığın kötülüğü arasında doğru bir orantı yoktur.

 

Ateşten sorumlu nedenleri nelerdir?

Çocuklarda ateşin en sık nedeni enfeksiyonlardır. Enfeksiyonlardan da en sık neden virüsler (%80) ve bakteriler (%20) gibi neden olur. Antibiyotiklerin virüslere etki etmediği düşünülürse ateşli hastalara antibiyotik tedavisi şart değildir ve antibiyotik ateşi düşürmez. Ancak hekim tarafından uygun görülen hastalara antibiyotik tedavisi başlanabilir. Uygun dozda antibiyotik başlanan hastalarda bile antibiyotiğin etki etme süresine bağlı ateş 3 gün sürebilir.  

Ateşin çocuklardaki diğer nedenleri ise aşılar, diş çıkarmaları, dış ortam ısı yüksekliği, guatr hormon yüksekliği, kanserler, romatizmal hastalıklar, doku hasarı ve travmalar sayılabilir.

 

Ateşi her yükselen hasta havale geçirir mi?

Ateşli havale 5 ay ile 6 yaş arası çocuklarda görülen bir durumdur. Yani çocuğumuz 5 ay altında ve 6 yaş üzerinde ise ateşli havale geçirmez. Ateşli çocuklarda havale riski yaklaşık %4 civarlarındadır. Ateşli havale genellikle kısa sürer ve genellikle beyine zarar vermez.

Çocuk özellikle 1 yaş altındaysa, 38 °C derece altında havale geçirme öyküsü varsa, daha önce ailede havale geçirme öyküsü varsa, hastanın ilk nöbeti komplike ve 15 dakikadan uzun sürmüşse ve ateş çıkmasıyla nöbet arasındaki süre kısaysa ateşli havale geçirme riski yüksektir, ateşe daha dikkatli olmak gerekir.

 

Evde ateşli havale geçirir ise nelere dikkat etmek gerekir?

Ağızdan besin çıkarılması gerekir. Midede olan gıdalar akciğerine kaçmaması için çocuk yan yatırılmalıdır. Havale geçirirken başını bir yere vurmaması için elimizle başını desteklemek gerekir. Ilık su ile duş aldırılabilir. Varsa havale fitili veya havale ilacı uygun dozda dikkatli kullanılabilir. Havale geçiren çocuğa kesinlikle ateş düşürücüler ağızdan verilmez.

Ateş yükselince hangi durumlarda mutlaka doktora gitmeliyiz?

Çocuğumuz 3 ayın altı ise, genel durum bozukluğu varsa, ateşi 1 günden uzun sürüyorsa ve ateşe eşlik eden semptom yoksa veya ateşe eşlik eden döküntü, kusma, ishal, idrar problemi, nefes almada zorluk gibi şikayetler varsa mutlaka hastane şartlarında uzman hekime başvurmalıyız.

Ateşi ne zaman düşürelim?

Ateş ile birlikte genel durum bozukluğu, huzursuzluk, halsizlik, baş ağrısı, sayıklama hali varsa, ateşi 39 °C üstüyse, ateşi olan hastanın altta yatan metabolik hastalık, kalp hastalığı, akciğer sorunu varsa ve daha önceden ateş ile tekrarlayan havale öyküsü varsa ateşi düşürelim. Diğer durumlarda ateşin vücut savunması için olduğunu ve lehimize bir durum olduğunu unutmayalım.

Ateşi nasıl düşürelim?

Öncelikle ortamın ısısı kontrol edilmeli, ortam sıcaklığı 22-24 °C derece olması sağlanmalıdır. Çocuğun üstü örtülmemeli ve kalın giydirilmemelidir. Ateşli çocuklar üzerlerinde ince bir pijama ya da fanila ile oturmalıdırlar. Çocuklarımıza parasetamol ve ibuprofen içeren ateş düşürücüler uygun doz ve sıklıkta (yaklaşık 10 kg’ya bir ölçek ve günde 3’er kez dönüşümlü olarak) kullanılabilir. Şuruplar 30-60 dakika içinde etkiliyken, fitiller genellikle 15 dakika içinde etki gösterir. Ateşli olan çocuğa bol sıvı verilmelidir. Genel olarak çocuklara ateş düşürücü iğneler önermiyoruz.

Özetle;

Ateş, korkacağımız ve panik yapacağımız bir durum değildir. Ateşli her çocuğa antibiyotik vermek gerekmez, doktorunuz uygun gördüğü hastaya verecektir. Ateş 3-7 gün sürebilir ve acil tedavi edilecek bir durum değildir, ancak ateşi düşürmeyi her anne-baba öğrenmelidir. 


 

Çocuklarda Ateş Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

 

 

 

  • 38 derece ateşi olan çocuğa ne yapılmalı?

Hafif ateşlerde (38-39 derece, kulaktan) çocuk ince giydirilmeli, bol su verilmelidir. Yüksek ateşte ise önce ateş düşürücü ilaç verilmeli, bol su içirilmeli, ince giydirilmeli yarım saat 45 dakikada ateş düzeyi azalmıyorsa ılık su ile banyo veya sadece başı yıkanabilir.

  • Çocuğa ateş düşürücü ne zaman verilmeli?

38 ve üzerine çıktıysa ateş düşürücü parasetamol grubu ateş düşürücü hekime danışılarak verilir. 2 saat içinde bir derece de olsa düşmesi gerekir. 

  • Kaç gün süren ateş tehlikelidir?

3 günden daha uzun süren yüksek ateş tıbbi tedavi süreci gerektiren bir duruma işaret edebilir.

  • Gece ateşlenen çocuğa ne yapılmalı?

Eğer ateş çok yüksek değilse ve çocuğunuz kendini kötü hissetmiyorsa, ilaç vermeden önce ılık bir duş (29-32 °C) aldırın. Bulunduğu odayı serin tutun (21-22 °C civarında olmalı), mümkün olduğunca ince ve pamuklu giysiler giydirin. 

  • Uyurken ateş yükselir mi?

Çocuklarda yüksek ateş görüldüğü saatleri tam olarak saptamak mümkün değildir. Ancak özellikle akşam saatleri ve uykuda ateş yükselmesi daha çok görülmektedir. Bunun nedeni de daha kalın örtülerle üzerinin örtülmesi ve uyku tulumu ile yatırılmasından kaynaklanmaktadır.

 


 

Çocuk Hastalıkları Hakkında Daha Fazlasını Öğrenin

Çocuklarda sık görülen birçok hastalık çeşidi vardır. Bu hastalıklar hakkında önceden bilgi sahibi olmak, ebeveyn olarak sizleri daha hazırlıklı tutar. Sizler için bloğumuzda çeşitli çocuk hastalıklarını ele aldık. 

Başlıklara tıklayarak ilgili yazıya ulaşabilirsiniz;

ÇOCUKLARDA ÖKSÜRÜK

Öksürük ailelerin çocukluk çağında en çok şikâyet ettikleri şikayetlerden biridir. Öksürük bir hastalık belirtisi olup insanın solunum sistemi yollarını korumaya yönelik vücudun tepkisidir, reflekstir.

BADEMCİK İLTİHABI NEDİR?

Bademcik iltihabı vakalarının çoğu, soğuk algınlığına veya grip virüsüne (grip) neden olan virüsler gibi viral bir enfeksiyondan kaynaklanır. Bademciklerin korunması, bağışıklık sisteminin işlemesi için oldukça önemlidir.

ÇOCUKLARDA GRİP VE NEZLE (SOĞUK ALGINLIĞI)

Grip ve nezle birbirinden çok farklı hastalıktır. Grip etkeni influenza virüsü iken nezle, soğuk algınlığı nedeni yaklaşık 200 çeşit virüsle oluşmaktadır. Grip ve nezle (soğuk algınlığı) çok karışmaktadır. Özellikle bu iki hastalık arasındaki farkın bilinmesi gerekmektedir.

ÇOCUĞUMUN KALP HASTALIĞI OLABİLİR Mİ?

Kalp hastalıkları genellikle ileri yaş hastalığı olarak bilinse de, çocuk ve gençlerde azımsanmayacak kadar fazla görülüyor. Kalp hastalığı şüphesi olan çocukların ebeveynleri tarafından iyi gözlenmeli çünkü bu çocukların kalp hastalıklarının erken teşhisi hayati önem arz etmektedir.

ATEŞLİ HAVALE

Bebek ve 6 yaşa kadar olan küçük çocuklarımızın bir kısmında, ateşlenme ile birlikte ortaya çıkan ve havale olarak bilinen ateşli nöbetler görülebilmektedir.

ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞILARI

Aşılamada hedef hastalıklar; sık görülen, ağır veya ölümcül seyreden veya kalıcı hasar bırakma riski olan hastalıklardır. Aşılanan kişi kendisi hasta olmayacağı gibi yakın çevresine hastalığı bulaştırma riski de taşımayacaktır ve onları da dolaylı olarak koruyabilecektir; bu olaya toplumsal bağışıklık (Herd İmmunity) denilmektedir.