GEBELİKTE TARAMA TESTLERİ NEDEN VE NE ZAMAN YAPILMALI?

GEBELİKTE TARAMA TESTLERİ NEDEN VE NE ZAMAN YAPILMALI?

Güncelleme: 09.05.2021 - Editör

Tarama Testi Nedir?

Bir toplumda sıkça görülen bir hastalık için sağlıklı bireylerin taranarak risk altındaki kişilerin tespit edilmesi için yapılan uygulamalar olarak tanımlayabiliriz.

  • Bu testler kesin tanı koydurucu değildir.
  • Sadece bireylerin toplumun diğer fertlerine göre daha yüksek risk altında olduğunu gösterir, kesin tanı konulabilmesi için tanısal testlere ihtiyaç vardır.
  • Gebelikte tarama testlerinin amacı ise bu dönemde sık rastlanan ve gerekli önlemler alınmaz ise anne ya da bebek sağlığını tehdit edebilen hastalıklar için risk altındaki anne adaylarının tespit edilmesidir.
  • Eğer anne adayının yüksek risk grubunda olduğu saptanırsa kesin tanı için diğer tanısal testlerin uygulanması gerekir.

 

Gebelikte Hangi Tarama Testleri Uygulanır?

  • Gebelikte en sık uygulanan tarama testleri genetik hastalıklara yönelik olan taramalardır.
  • En sık görülen genetik anormallik Down sendromu ya da mongolizmdir.
  • Tüm gebeliklerde 600:1 oranında görülen bu hastalık için yapılan tarama testinde eğer yüksek risk tespit edilirse kesin tanı koyabilmek için tanısal testler uygulanır.
  • Down sendromu gibi genetik hastalıkların anne karnında tedavisi mümkün değildir. Gebeliğin sonlandırılması gerekir. Bu kararı ebeveynlerin ortak vermesi gerekmektedir.
  • Genetik tarama testleri ikili ve üçlü test olarak bilinmektedir. İkili testte gebeliğin 11-14 haftaları arasında yapılan ultrasonografi ile bebeğin ense saydamlığı değerlendirilir ve bununla birlikte bir kan testi de uygulanarak iki sonuç kombine edilir.
  • Son yıllarda günlük pratiğimize giren hücresiz fetal DNA testi ise güvenilirliği oldukça yüksek olan tarama testlerinden birisi.
  • Down sendromu dışında pek çok genetik anormalliğin tanısının konulması mümkün olan bu test anne kanından bebeğe ait DNA’nın incelenmesi ile gerçekleştiriliyor. 

 

En Sık Down Sendromu Taraması Yapılmaktadır

  • Üçlü test ise gebeliğin 16-20 haftaları arasında yapılır.
  • Anne adayının kanında genetik hastalıkların belirlenmesi için bazı değerlere bakılarak risk grubu hesaplanır.
  • Bu test sonuçlarına göre rakamsal bir değer belirlenir. Bu değer annenin yüksek riske sahip olup olmadığını belirlemektedir.
  • Ayrıca üçlü test sonucu nöral tüp defekti dediğimiz omurilikte açıklık ile seyreden anomaliler hakkında da bilgi vermektedir. 

 

Gebelik Şekeri Unutulmamalı

  • Gebeliğin 24-28.haftaları arasında ise gebelikte şeker hastalığı için şeker yükleme testi yapılmaktadır.
  • Genellikle 75 gr şeker içildikten sonra birer saat ara ile kan şekeri değerleri ölçülerek test gerçekleştirilmektedir.
  • Gebelik şekeri erken dönemde tespit edildiğinde diyet ve egzersiz gibi basit önlemler ile tedavi edilebilen ve anne ve bebek sağlığını tehlikeye atması önlenebilir bir hastalıktır.

 

Gerekli Durumlarda Yapılması Gereken Taramalar

  • Risk grubundaki hastalar için anne karnında maruz kalındığında bebekte anomalilere neden olan enfeksiyon hastalıkları için tarama yapılabilmektedir.
  • Daha önce erken doğum öyküsü olan anne adaylarına erken doğum riskine yönelik rahim ağzı taraması yapılarak önlem almak mümkündür.
  • Erken doğum gebeliklerin %15’inde görülen bir durumdur.
  • Çok erken gebelik haftalarında doğan bebeklerin yoğun bakım ihtiyacı olmaktadır.
  • Gerekli görülen hastalarda gebeliğin erken haftalarında bu tarama testleri yapılmalıdır.

 

Tarama Testlerinin Önemi

  • Tarama testleri toplumda sık görülen, tedavi edilmez ya da önlem alınmaz ise önemli sağlık problemlerine yol açan hastalıkların erken dönemde tespit edilmesine yardımcı olur.
  • Ancak bu testlerin kesin tanı koydurucu özelliği olmadığı bilinmelidir.
  • Test sonucu anormal çıkan hastalarda mutlaka kesin tanı koymak için ileri tetkiklere ihtiyaç duyulacağı akılda tutulmalıdır.


 

Prof. Dr. Yeşim BAYOĞLU TEKİN

KADIN HASTALIKLARI ve DOĞUM UZMANI